DR. ÖĞRETİM ÜYESİ ZEKERİYA TÜRKMEN’İN MUSUL MESELESİ ASKERİ YÖNDEN ÇÖZÜM ARAYIŞLARI (1922-1925) ADLI ESERİ YAYIMLANDI.
Dr. Öğretim Üyesi Zekeriya TÜRKMEN tarafından kaleme alınan Milli Mücadele ve Lozan Barış Konferansı görüşmeleri devam ederken Musul Meselesi’ne askerî yönden çözüm arayışları çerçevesinde Milis Yarbayı (Ali) Şefik Özdemir Bey’in Musul vilayetine yönelik özel birlik harekâtını dönemin belgelerinin dilinden okuyucuya sunan “Musul Meselesi Askerî Yönden Çözüm Arayışları (1922-1925)” başlıklı eser, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi (ATAM) Başkanlığı tarafından yayınlanarak okuyucunun bilgisine sunulmuştur.
Birinci Dünya Savaşı sonunda imzalanan 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Ateşkes Antlaşmasına göre mütareke hattı tespit edilirken Osmanlı sınırları içinde kalan Musul vilayeti, İngilizler tarafından ateşkes şartları ve uluslararası hukuk kurallarının ihlaliyle işgale maruz kalmıştır. Bu haksız işgal, yerel halk ve Türk idareciler tarafından hiçbir zaman kabul görmemiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, 1922 başında Batı Cephesinde Yunan ordusuna yönelik son taarruz hazırlıklarını sürdürürken, diğer taraftan Musul vilayetine yönelik de bir askerî harekât planlamasına girişmiştir. Mustafa Kemal Paşa’nın talimatıyla Şefik Özdemir Bey’e verilen görev, Musul vilayetinin İngiliz işgalinden kurtarılarak Misak-ı Millî sınırlarına dahil edilmesidir. Bu harekatın lojistik desteğinin Diyarbakır’daki 13. Kolordu tarafından yapılması planlanmıştır. Şefik Özdemir Bey, Revandiz’e kadar ilerlemiş, Musul, Kerkük ve Süleymaniye’deki Türkmen ve Kürt aşiretleriyle sıkı bir irtibat kurmuştur. Yerel halkı ikna edip TBMM hükumeti taraftarı olmalarını sağladığı gibi İngilizlere karşı askerî başarılar kazanmış, ancak “bir damla petrolün bir damla kandan daha değerli olduğunu” kabul eden Britanya Kraliyeti bölgeye tam donanımlı hava gücüyle desteklenen bir ordu göndererek Özdemir Bey’in faaliyetini durdurabilmiştir. Bu çalışmada dönemin belgeleri ve araştırma eserlerinden elde edilen bilgiler ışığında 1922-1925 yılları arasında Musul Meselesinin çözümlenmesi konusunda TBMM Hükumetinin çabaları değerlendirilmektedir.
Eserin, günümüzde bölgede hala devam eden istikrarsızlıkların geçmişten dersler alınarak daha iyi anlaşılmasına ve bölgesel etkin bir aktör olan Türkiye Cumhuriyeti’nin gelecekteki dış politikasının oluşturulmasına akademik bir katkı sunmasını temenni ederiz.
https://atam.gov.tr/kitaplar/musul-meselesi-askeri-yonden-cozum-arayislari-1922-1925-2/
