Prof. Dr. İlhan ŞAHİN'in Editörlüğü ile YÖRÜKLER: Orta Asya’dan Anadolu’ya

Prof. Dr. İlhan ŞAHİN'in Editörlüğü ile YÖRÜKLER: Orta Asya’dan Anadolu’ya

Türkçenin en eski yazılı kaynaklarında "adım atmak'', "ilerlemek'' ve "yürümek'' anlamlarına gelen ''yon-/yörü-" fiilinin sonuna "-k" ekinin gelmesiyle ortaya çıkan "yörük" terimine ilk defa 15. yüzyılda Anadolu'daki  Türkçe kaynaklarda rastlanmaktadır. Bu bağlamda ''yörük'' teriminin zaman içinde, Anadolu ve Balkanlar' da göçer hayat tarzını ifade eden terimi erden biri haline geldiği anlaşılmaktadır. Osmanlı döneminde daha çok

Anadolu'nun batısındaki ve Balkanlar'daki göçebe teşekkülleri ifade etmek için kullanılan bu terimin, anlam itibariyle göçer hayat tarzını yaşayanların tamamını içine alan Türkçe bir kavram olduğu belirtilmelidir. Osmanlı döneminde bu hayatı yaşayanları ifade etmek için ''yörük' teriminin yanında "Türkmen", ''konargöçer'', "göçer'', "göçer-evli" ve "göçebe" gibi terimlerin de kullanıldığının altını çizmek gerekir.

İnsan, hayvan ve tabiat ilişkisi çerçevesinde tabiatla bütünleşerek ve tabiatı koruyarak yüzyıllar içinde oluşan ve kendine özgü kültür ve uygarlık değerlerine sahip olan göçebeliğin, insanlık tarihinin yansından fazlasını teşkil ettiği bir gerçektir. Bu bakımdan söz konusu hayat tarzını yaşayan göçebe topluluklar üzerinde sempozyumlar ve kongreler düzenlemek, disiplinler arası araştırmalar yapmak, projeler geliştirmek ve bunların sonuçlarını bilim dünyasına sunmak büyük bir ehemmiyet arz etmektedir.

Belirtilen hususlar çerçevesinde, 8-10 Şubat 2019 tarihlerinde Bursa'da Osmangazi Belediyesi tarafından Uluslararası Orta Asya'dan Anadolu’ya Yörükler Sempozyumu düzenlenmiştir. Bursa'nın tarihi mekanı ördekli Kültür Merkezi'nde yapılan sempozyum, Osmangazi Belediye Başkanı Sayın Mustafa Dündar'ın, bilimin ve bilim insanlarının hizmetinde olduğunu belirten açılış konuşmalarıyla başlamıştır. Bunu takiben Bursa mudağ Üniversitesi Devlet Konservatuarı öğretim üyelerinden Özlem Doğuş Varlı ve Ersen Varlı, Yörüklerin kültür zenginliğinin ve birikiminin önemli bir parçası olan otantik Yörük müziği ziyafeti vermiştir.

Oturumlar bilinde gerçekleşen Sempozyuma 30 bilim insanı bildirileriyle katılmıştır. Bu kitap, söz konusu sempozyuma sunulan bildirilerin metinlerini ihtiva etmektedir. Konu ve muhteva dikkate alınarak bir sıraya konulan bu kitaptaki makalelerden ilkini İlhan Şahin'e ait makale teşkil eder. Göçebelikte grup ve akraba kimliğinin oluşumunu ve gelişimini ele alan Şahin, bu oluşumda rol oynayan faktörleri, Orta Asya ve Osmanlı dönemi göçebeleri bağlamında mukayeseli olarak ele alır. Saadettin Yağmur Gömeç makalesinde, Çin yıllıklarına dayanarak Türk tarihinin en eski yörükleri; Konuralp Ercilasun, Çince kaynaklarda elde edilen bilgi çerçevesinde konargöçerlik ve H unlar; Kayrat Bel ek, Köktürk dönemi petroglif ve tamgalarında göç, göç hareketleri ve meskenler; Mustafa Gökçe, Menteşe bölgesi yörüklerinde tabiat unsurlarına ilişkin İslam öncesi tespit edilen ritüeller; Abdrasul İsakov-Güldana Murzakulova, Tanrı Dağı ve Anadolu konargöçerlerinde zaman hesaplamanın belirleyici unsurları ve Taalay Şarşembiyeva,

Kırgız toplumunda evlilik sonrası gelin statüsünü elde eden kadının, aile içindeki yeri ve bununla ilgili Kırgız toplumundaki sözlü kaynaklar üzerinde durur.

Bunun yanında Üçler Bulduk, yaşanılan hayat tarzı bakımından birbirini tamamlayan ve birbirinin yerine kullanılan Yörüklük ve Türkmenlik kavramlarını; Sadullah Gül ten, Osmanlı Devleti'nin gelenekçi yapısı içinde Yörük adı, bu adın genişlemesi ve hukuki bir anlam kazanmasını; Alpaslan Demir, bir göçer olarak Osmanlı'da yaşamanın konumunu ve durumunu; Mehmet Alpargu, 16. yüzyılda Deşt-i Kıpçak bölgesinde göçebe hayatın temel unsurlarını; Davut Şahbaz, Osmanlı döneminde Sivas'ın kuzey bölgesinden

Orta Anadolu'ya ve Akdeniz'e kadar uzanan bölgede yaşayan Ulu Yörük Türkmenleri'nin 15. ve 16 yüzyıllardaki idari ve sosyal yapıları ile nüfusunu ve M. Hakan Özçelik ise Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün Yörükler ve Yörüklük ile ilişkisini ele alır.

Bunlara ilaveten Muhammed Bilal Çelik, Hive Hanlığı döneminde (1511-1920) merkezi idare ile göçebeler arasındaki ilişkiler ve mücadeleler; Emine Erdoğan Özünlü, 16. yüzyılda Ankara Yörükleri'nin önemli bir parçası olan Haymana Yörükleri arasında Oğuz boylarına mensup teşekküller; Nilüfer Alkan Günay, 1695'te Osmanlılarda malikane sisteminin uygulanmaya başlamasını takiben 18. yüzyılda Hudavendigar sancağındaki

Yörük Voyvodaları ve Yörükler ile olan ilişkileri ve İsmail Yaşayanlar, 19. yüzyılda Hudavendigar sancağındaki Yörüklerin iskan süreçleri, iskan sonrasında yaşadıkları zorluklar ve yerleşiklerle olan ilişkileri hakkında bilgi verir.

Bu makaleleri takiben Yusuf Oğuzoğlu, Akdeniz bölgesinde geniş bir coğrafi alana yayılan Teke-ili Yörükleri'nin sosyal ve kültürel yapısına; Ahmet Gökbel, Varsak adlı Türkmenlerin menşei, siyasi tarih, göçler, örf, adet ve inançlarına; Ayhan Yüksel, Giresun yöresini yurt tutan Çepniler'in kültür ve uygarlık değerlerinin oluşmasında önemli bir rol oynayan geleneksel kışlak.-yaylak bölgeleri arasındaki göçlerine, göç yollarına, konaklama yerlerine ve göç hareketleri bağlamında oluşan kültür ve uygarlık kavramlarına;

Ali Akar-Ceyhun Sarı, Batı Anadolu Yörük ağızlarının tarihi ve lengüistik açıdan Orta Asya Türk lehçeleriyle ilişkilerine; Türkan Erdoğan, Denizli-Tavas ilçesi Aydoğdu yörük köyü örneğinde düğün ve evlilik geleneğinde değişimlere ve Özlem Doğuş Varlı, saha çalışmaları verileri ışığında sözlü kültürün önemli bir kısmını teşkil eden Yörük-Türkmen kadın kimliği ve müziğine ait unsurlara değinirler.

Prof. Dr. İlhan ŞAHİN kimdir? Prof. Dr. İlhan ŞAHİN kısa özgeçmişi için tıklayınız.

YÖRÜKLER: Orta Asya’dan Anadolu’ya kitabı tanıtım bölümü için tıklayınız.

Görüntülenme: 1518 Yayınlanma Tarihi: 9 Mayıs 2019